20 Ocak 1775’te Lyon kentinde doğan André-Marie Ampère, matematik ve fizik alanlarındaki çalışmalarıyla tanınan Fransız bilim insanıdır. Elektromanyetizmayı bulan kişi olarak bilinir ve elektrik akımı birimi “amper” onun adına ithafen bu şekilde isimlendirilmiştir. André-Marie Ampère, elektrikle ilgili bilinen yasaların ve kuralların temellerinin atılmasında önemli rol oynamış bir bilgindir.
André-Marie Ampère’in küçük yaşlardan itibaren matematiğe ve fiziğe ilgi duyduğu bilinmektedir.
Ampère’in gençliği Fransız Devrimi yıllarına rastlar ki babası devrimden kısa bir süre sonra, 1793 yılında ihtilalciler tarafından idam edilmiştir.
Hayatı hakkında çok fazla bilgi bulunmayan Ampère, 1799 yılında Jullie Carron ile evlenmiştir. Bir süre matematik, kimya ve dil alanlarında özel dersler vererek ailesinin hayatını idame ettirmiştir.
1801 yılında fizik ve kimya profesörü olarak Lyon’un kuzeyindeki Bourg’a giderken eşini ve oğlunu arkasında bırakmak zorunda kalmıştır. 1802 yılında ilk eserini kaleme almıştır. 1804 yılında eşinin vefatıyla birlikte de Lyon Lisesi’nin öğretim üyeleri arasına katılmıştır.
1809 yılına gelindiğinde ise Paris Politeknik okulunda matematik profesörü olarak göreve başlamıştır. Çalışmalarını elektromanyetizm alanında yoğunlaştırmıştır.
André-Marie Ampère deyince ilk akla gelen ünlü Amper Kanunları’dır hiç kuşkusuz. Amper Kanunları’nı formülleştirmesi 1819 yılına rastlar.
Amper Kanunları, temelde şu ilkeleri belirlemiştir:
- Aynı yöndeki elektrik akımları birbirlerini çekeceklerdir.
- Ters yönlü elektrik akımları ise birbirlerini iteceklerdir.
- Aynı yönlü iki çapraz akım birbirini çekecektir.
- Ters yönlü iki çapraz akım da birbirini itecektir.
Daha önce de belirttiğimiz gibi elektrik akımının şiddetini ölçmekte kullanılan birimi, André-Marie Ampère’e ithafen verilen isimle anılır. 1 amper, saniyede bir kulon taşıyan şiddeti sabit bir akımı belirler.
André-Marie Ampère, 10 Haziran 1836 günü Fransa’da hayata gözlerini yummuştur. Mezarı Paris’te bulunmaktadır.
