Kayışlar, hafif malzeme yapısı, uzun eksen mesafelerindeki performansları, açıkta çalışabilmeleri gibi avantajlara sahip olması nedeniyle, güç aktarım sistemlerinin en çok tercih edilen malzemeleri arasında yer almaktadır.
Kayış seçimi, yani bir makinanın tasarımında hangi kayış profilinin, hangi adetlerde ve hangi şartlarda kullanılması gerektiği ise bir dizi detaylı mühendislik hesaplamasına göre yapılır. Bu hesaplamalarda pek çok parametre yer alır. En belirleyicisi ise, elde edilen ve aktarılması istenen güç değeridir.
Bu gücün aktarımı, kimi zaman tek bir kayış ile mümkün iken, kimi zaman da birden fazla kayış kullanılmasını zorunlu kılar. Çünkü her bir kayışın taşıyabileceği gücün ve kaldırabileceği yükün üst sınır değerleri bulunmaktadır. Aşırı yük, kayma, kopma, dönme, yanma, esneme gibi bir takım sorunlara yol açacak ve kayışın ömrü beklenenden çok daha kısa olacaktır.
Karşılaşılan her bir sorunun, işletmenin birim üretim ve işçilik maliyetlerini, kayıp sürelerini artırdığını ve verimliliği düşürdüğünü rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu da tasarım hesaplamalarının ve tercih edilecek kayış-kasnak sisteminin ne denli önemli olduğunun bir göstergesidir.
Çoklu kayış sistemleri, set kullanımı
Yukarıda belirttiğimiz gibi iletilmek istenen gücün büyüklüğü, diğer parametlerle birlikte değelendirildiğinde, birden fazla kayışın yan yana kullanılmasını zorunlu kılabilir. İşte buna “çoklu kayış sistemi” ya da “set kullanımı” diyoruz.
Endstriyel makinalarda 2 kayıştan başlayarak, 40 kayışın yan yana kullanıldığı sistemler ve tasarımlar görülebilmektedir.
Çoklu kayış (Set kullanımı) sistemlerinden, üst seviyede verim alabilmek için bazı hususlar son derece önem taşımaktadır.
Bu hususların en başında “yükün eşit dağılımı” gelmektedir.
Güç ve yük her bir kayışa eşit oranda dağılmalı ki, her bir kayış kendi limitleri içinde üst düzey performans göstersin. Bunun sağlanamaması durumunda yan yana dizilmiş kayışlardan bazısı beklenenden daha az güç aktarırken, bazı kayışlar ortaya çıkan açığı kapatmak için fazla yük üstlenerek çalışmaya devam edecekler. Bir süre sonra aşırı yük altındaki kayışların hızlıca deforme olup ömrünü erken tamamladığı görülecektir. Kayışlardan birkaçı bile bu duruma maruz kalsa, o kasnaktaki tüm kayışların değişmesi gerekecektir. Böyle bir durumda ortaya göz ardı edilemeyecek büyüklükte bir maliyet kaybı çıkacağı çok aşikârdır.
Gerginlik
Eşit güç dağılımını etkileyen en önemli kriter, kayışların “gerginlik” değerleridr.
Yapılan tasarım hesaplamalarının neticesinde, kullanılan kayışların hangi gerginlik değerinde olması gerektiği muhakkak tespit edilmeli ve kayışların bu değerlere kadar gerildiğine emin olduktan sonra montaj işlemi tamamlanmalıdır. Peki bu değer neyle, nasıl ölçülecek? Kayışın gerginliğini ölçmek için tasarlanmış digital ölçüm cihazlarının kullanılması bu aşamada şarttır.
Ama maalesef şu ana kadar ziyaret ettiğimiz pek çok tesiste bu gerginlik konusun göz ardı edildiğini, kayış gerginliğinin el ile ve son derece âfâki biçimde kontrol edildiğini görmekteyiz. “Kulak memesi kıvamında” olup olmadığına bakar gibi. Ve sırf bu nedenle artan, tekrarlayan kayış tüketimi, israf seviyesinde harcanan paralar ve boşa giden işçilik, emek…
Set toleransı, S=C , M=S
2 veya daha çok kayış yan yana “set” olarak kullanılacaksa, bu kayışların ISO standartlarının belirlediği “set tolerans” değerlerine sahip olması gerekmektedir. Bu, set içindeki kayışların minimum ve maksimum uzunluk değerleri arasındaki farkın rakamsal ifadesidir. Ve bu değer her profil ve ölçü için değişiklik göstermektedir.
Bu minimum ve maksimum uzunluk değerlerine dikkat edilmeden yan yana kullanılan kayışlar yükün dengesiz dağılımına sebep olacaktır. Bunun yanı sıra kayış uzunluklarını tek tek kontrol edilmesi, uygun ölçülerdekilerden set oluşturulması işlemi de son derece zor ve karmaşık bir süreçtir.
Optibelt bu sorunu ortadan kaldırmak için ISO standartlarının çok ötesinde bir hassasiyetle üretim yapmayı başarmış bir firmadır. S=C ve M=S kodu ile tanımladığı kayışların tümünü hiç bir ölçüm veya kıyaslama yapmadan yanyana “set” olarak kullanılabilir hale getirmiştir.
Birleşik kayışlar (Kraftband)
Çoklu kayış sisteminde, kayış yapısının, çalışma ortamının ve dönme hareketinin doğal sonucu olarak ortaya çıkan fiziksel ve mekanik kuvvetler (titreşim, ani yükler, merkez kaç kuvveti, sürtünme kuvveti, çekme dayanımı vb.), her bir kayışı ayrı ayrı etki altında bırakır. Her bir kayışın etkilenme oranı da birbirinden farklıdır. Etki eden kuvvetler büyüdükçe, kayışların etkilenme oranları ve yapısal deformasyonları arasındaki fark da artmaya başlar. Bu da baştan bu yana belirttiğimiz eşit yük dağılımını son derece olumsuz etkilemektedir.
İşte tam bu noktada “Birleşik Kayışlar” yani “Kraftband”lar çözüm olarak karşımıza çıkarlar.
Birden fazla V kayışın üstten, kauçuk bir tabaka ile birleştirilmesi ve tek bir kayış haline getirilmesi ile ortaya çıkan formlardır. Böylece ayrı ayrı kayış gibi davranmayıp, tek bir kayış gibi davranmaya başlarlar. Bu da rijid, kompakt ve yekpare bir yapı oluşturur. Bu yapı, zorlu çalışma koşullarının ve üstte belirttiğimiz fizksel kuvvetlerin altında çok daha verimli ve başarılı bir performansı beraberinde getirir.
Kraftband’lar özellikle kırıcılar ve elekler gibi titreşimin, ani şokların, ve ağır yüklerin olduğu yerler başta olmak üzere, 2 ve daha fazla kayışın yer aldığı tüm sistemler için üst düzey performans kayışıdır.
Klasik, dar kesitli, düz veya tırtıllı tüm V kayışların Kraftband olarak üretimi yapılmaktadır.
Montaj
Kraftbantların montajında kasnakların standartlara uygun olup olmadığı çok büyük önem taşımaktadır. Kasnak kanalların orta noktaları arası uzaklığı ve kanalların arasındaki sırt genişlikleri eğer standart ölçülerin dışında ise birleşik kayışların kanallara tam oturması mümkün olmayacaktır. Bu ürünlerin kullanılacağı durumlarda, kasnak ölçümlerini mutlaka yapmak gerekiyor. Uygunsuz kasnak kullanımı halinde, kayışlar çok kısa sürede deforme olabilmektedir.
Özet
- Çoklu kayış sistemlerinde maksimum verim için “Kraftband”lar en uygun çözümlerdir.
- Kraftband montajında, kasnakların standartlara uygun olup olmadığı kontrol edilmelidir.
- Kayış gerginliğinin doğru ayarlanması, kayışın ve sistemin verimliliği artıran en önemli parametrelerdendir.
- Kayış gerginliği kontrolü dijital ölçüm cihazları ile yapılmalıdır.
- Tekli kayışlar yan yana birlikte kullanılacaksa “set toleransı”na dikkat edilmelidir.
- Optibelt S=C ve M=S kodlu ürünlerinin her biri rahatlıkla set içinde yanyana kullanılabilir.
- Kayış seçimi için pek çok hesap parametresi bulunmaktadır. Bu hesaplamalar uzman kişilerce yapılmalıdır.
Hesaplamalar ve diğer tüm detaylar için bizlerle iletişime geçebilirsiniz.
