Ada ve Phyllis Londra’nın şehir merkezine doğru rotalarında yavaşça ilerliyorlar. Her iki bayanda yerin altında dolaştıkları için bu durumda suçlanacak olan Britanya başkentinin sokaklarının sıkışıklığı değil. İsimlerini matematikçi Ada Lovelace ve kent haritasının öncülerinden Phyllis Pearsall’in ardından alan Ada ve Phyllis, her biri 100 metre uzunluğunda ve 1.000 ton ağırlığında, Alman imalatçı Herrenknecht tarafından imal edilmiş tünel delme makineleridir (TDM). Hızlı transit projesi “London Crossrail” için çalışan makineler 2012’den beri şehrin altında 7m genişliğindeki “kesici baş” bıçaklarını ileri doğru iteliyorlar. Royal Oak ve Farringdon arasında altı buçuk kilometrelik mesafe ile mücadele ettikten sonra 2015 yılında yeryüzüne çıkmayı planlıyorlar. Ada ve Phyllis’in yanında, hâlihazırda daha fazla TDM, toplamda 118 km uzunlukta olacak olan, Londra’nın başından sonuna kadar Doğu-Batı bağlantısı için diğer hat bölümlerinde benzer tüneller kazmakta. İlk Crossrail bölümleri 2018 yılında faaliyete girecek. Tamamlanmasından sonra, yüz binlerce yolcu için trenler, Berkshire, Buckinghamshire ve Essex dâhil civar ilçeler ve Londra arasında kısa aralıklar ile çalışacaklar. 17 milyar €’luk yatırım miktarıyla “London Crossrail” şu anda Avrupa’nın en büyük alt yapı projesi yapıyor.
Zorlu taşıma görevi
TDM’ler şehir merkezinin altında paralel olarak kazılan 6.2 m çapındaki tünellerde saatte 1.300 ton malzeme kazmaktalar. Tipik “Londra kili”, onlara ciddi bir direnç göstermemekte, özellikle bu makinelerin uygun olduğu dağ tüneli inşaatlarında ki büyük kayalar ile kıyaslandığında. Bununla beraber, bu yumuşak malzemeyi taşımak yoğunluğuna göre uyarlanmış çözümleri gerektirir. Bu durumda, zorluk trenlere yüklemeden önce makine üzerinden, tünelden ve hol konveyörleri üzerinden aktarmak dâhil kazılan malzemenin inşaat şantiyesinden uzağa güvenilir bir şekilde taşınmasında yatmakta. Teknoloji harikası tünel açmaya taşımayı gerçekleştirebilmek için delme makinelerinde doğrudan kazılan malzemeye yüzey-aktif madde eklemek dâhildir. Bununla birlikte Londra’ya özel kil formasyonları ve bu katkılar standart konveyörler ile temasa geçmesi halinde, istenmeyen durumlar yakın zamanda ortaya çıkar: kütle anında ve sürekli olarak konveyör kayışlarına yapışır. “London Crossrail” projesi için tünel konveyörleri bu yüzden Herrenknecht’in iştiraki H+E Logistik tarafından özel olarak hazırlanmıştır. Diğer önlemlere ve plastik kaplamaya ek olarak, açıkta kalan sistem bileşenlerine yapışan nakil malzemesinin neden olduğu problemlerden sakınmaya yönelik özellikle şantiye gereksinimleri için bir silecek sistemi geliştirildi.
Güvenilir ve çok yönlü
Sorunsuz çalışmayı sağlamak için tünel konveyörleri için özel donanımlar bir ön koşul olduğu halde, bu sadece madalyonun bir yüzünü oluşturuyor. Güvenilir taşıma tahrik teknolojisini belirlemenin ve almanın benzer bir öneme sahip olduğu kanıtlanmıştır. H+E Logistik kendini kanıtlamış iş ortağına başvurmuştur, Hamburg yakınlarında bulunan Bargteheide’den NORD Drivesystems: Londra çalışmalarından sorumlu H+E proje müdürü Dirk Uphues, “Şu an itibariyle NORD’la yaklaşık on yıldır iş birliği içerisindeyiz ve birlikte yüzlerce projenin üstesinden geldik” diye belirtiyor. “Konveyörlerimizdeki motorlu redüktörlerin güvenilirliği her zaman belirleyici faktörler olmuştur. NORD bize teslim ettikleri tahrik sistemi ne olursa olsun bu ana gerekliliğini yerine getirmektedir.” Londra tünel konveyörleri için, NORD çift çıkış mili, konik helisel motorlu redüktörler tedarik etmektedir. “Elbette tahrik çeşitliliğini minimize etmek isteriz ve çift taraflı mil, ihtiyacımız olan çok yönlülüğü bize mümkün kılmaktadır: sistemlerimiz tipik olarak sadece tek bir tünel açma projesini tamamlar fakat diğer görevleri tamamlamak için genellikle geri alınırlar. Değişken tahrik yapılandırmalarıyla, kolayca farklı mekânlarda kullanılabilirler” diye belirtiyor Uphues.
Sorunsuz ve gecikmeksizin
Nord, yatay ve dikey konveyör uygulamaları için, redüktör ve motorlu redüktör’den oluşan, geniş bir ürün yelpazesine sahiptir. NORD redüktörlerinin en belirgin özelliği, redüktör gövdelerinin monoblok yapıya sahip olmaları. Hatta bu gövde yapısı 242 kNm gibi yüksek derecede tork iletebilen endüstriyel tip redüktörlerde de kullanılmakta; bu tip redüktörler projede konveyör eğiminin, tork değerinin yüksek ve yükün çok ağır olduğu bölümlerde kullanıldı. Tüm rulman yatakları yekpare olan monoblok gövde üzerinde bulunduğu için redüktör girişi ve gövdesi arasında radyal kuvvete ve momente maruz kalan ayrı bir gövde parçası bulunmamaktadır. Monoblok gövde yapısı, dişli millerinin farklı eksenlerde redüktör gövdesine yataklanmasını mümkün kılıyor. Böylece redüktör, boyutsal olarak daha kompakt ve ayrıca daha büyük rulman kullanımı mümkün oluyor. Büyük rulman kullanımı sonucu da rulman ömrü uzuyor. NORD çoğu redüktör gövdesini dünya çapında kısa bir sürede teslim edebiliyor. Tünel açmaları birçok yıl alıyor olsa dahi, H+E Logistik gibi müşteriler için kısa süreli telsim tarihleri büyük önem taşımakta ve çözüm ortağı olabilmek için ana şartlardan biri. Tünel açmanın yanında, Londra Crossrail projesi ayrıca mevcut istasyonları yenileme ve yeni istasyonlar inşa etmeyi içermektedir.
Bir süre önce, Bond Sokağı istasyonu yakınında önceden planlanması mümkün olmayan delme işlemleri yapılması gerektiği ortaya çıktı. Projeyi vaktinde tamamlanabilmesi için bu çalışma çok hızlı bir şekilde ilerlemesi gerekiyordu. H+E gerekli konveyörleri 8 hafta içerinde teslim etmek şartıyla yeni bir sipariş aldı. H+E satın alma bölümünden Birgit Barian “Nord’dan istenen tahrik sistemleri siparişten beş gün sonra bize ulaştı” diye belirtiyor. “Özellikle bir projenin bitmesi yaklaştığı zaman, kendinizi kolayca çok kısa teslim süreli işler ve ciddi zaman baskısı altında bulabilirsiniz. Bütün bitim tarihlerinize uymuş olsanız bile, çoğu, üçüncü şahıs problemleri ve bazen görünmeyen koşullar oyuna giriverirler. Fiilen istenildiklerinde mevcut olan, NORD gibi çözüm ortakları olmazsa kendinizi kolayca zorluk içerisinde bulabilirsiniz.”
Her şey yolunda ise işler yolundadır
Geniş ölçekli inşaat ve altyapı projeleri uzun gecikmeleri ve maliyet artışları ile meşhurdurlar – Londra Crossrail’i içinde bu böyledir ve kimseyi şaşırtmıyor. Ama Britanya başkentinin merkezindeki tünel yapımında kullanılan H+E’nin NORD ürünleri tarafından tahrik edilen konveyörleri sürekli çalışıyor ve projenin ilerlemesini sağlıyor. Düşünülmüş, özel tahrik çözümleri ve ayrıca tüm sistem bileşenlerinin yüksek dayanım ve güvenebilirliği teslim tarihine sadık kalabilmeyi sağlıyor.
TDM konveyörleri için H+E proje sorumlusu Ingo Rink, şakayla karışık bir şekilde belirtiyor: “Neticede, Buckingham Sarayına yakın bir bölgede çalışıyoruz. Kraliçe bebek bakmaya konsantre olabilmeli – onu gerektiğinden daha fazla inşaat gürültüsü ile rahatsız etmeyeceğiz.”
