Enerji kaynağından aldıkları güçle mekanik hareket üreten proses elemanlarına aktüatör ismi verilmektedir. Farklı tasarım özellikleri ve kullanım alanlarına sahip olan aktüatörler, endüstrinin pek çok alanında kullanılırlar.
Herhangi bir üretim faaliyetinde, bir sistemi veya düzeneği idare eden veya hareket ettiren, elektriksel, termal ya da hidrolik-pnömatik gibi mekanik büyüklükleri harekete dönüştüren elemanlara aktüatör adı verilmektedir.
Aktüatörler genel olarak şu başlıklar altında sınıflandırılırlar:
- Elektromekanik aktüatörler
- Hidromekanik aktüatörler
- Pnömatik aktüatörler
Aktüatör, bir güç kaynağına bağlı olarak çalışna bir çeşit motordur. Bu güç kaynağı genel olarak elektrik akımı, hidrolik akışkan basıncı veya pnömatik basınç olabilir. Aktüatörler, enerji kaynağından aldıkları sinyali, mekanik harekete dönüştürürler.
Aktüatörler son kontrol elemanlarıdırlar ve kontrol ünitesi ile hareket arasındaki ara yüzü oluştururlar. Pozisyon bilgisini taşıyan düşük güçlü sinyalleri, proses kontrolü için uygun enerji seviyesine dönüştürürler.
Aktüatör, ortama bağlı olarak kontrol sistemini hareket ettiren bir mekanizmadır. Bu kontrol sistemi, basit (mekanik veya elektronik bir sabit sistem, yazıcı sürücüsü ya da robot kontrol sistemi gibi) yazılım tabanlı bir sistem veya insan gücü olabilir. Mühendislikte genellikle hareketi artırmak veya bir cismi sıkıştırmak suretiyle hareketini kısıtlamak için sık sık kullanılan mekanizmalardır.
Aktüatörlerin performansı; hız, ivme ve kuvvet ile ölçülebildiği gibi, enerji verimi ve kütle, hacim, çalışma şartları ve mukavemet gibi etmenler göz önünde tutularak da değerlendirilebilir.
